Οι ακτινογραφίες και οι αξονικές τομογραφίες (CT scan), είναι πολύ χρήσιμες εξετάσεις. Δυστυχώς όμως, κάθε χρόνο παγκοσμίως, είναι αιτία για χιλιάδες καρκίνους που προκαλούν το θάνατο.

Είναι πολύ σημαντικό οι χρήσιμες αυτές εξετάσεις να γίνονται με πολύ περίσκεψη και μόνο όταν είναι απόλυτα αναγκαίες. Χρειάζεται προσοχή όχι μόνο από τους ασθενείς αλλά και από τους γιατρούς που ζητούν να γίνονται ακτινογραφίες και αξονικές τομογραφίες στους ασθενείς τους.

Σύμφωνα με στοιχεία που προέκυψαν από πρόσφατες έρευνες, πολλές ακτινογραφίες που γίνονται, στην πραγματικότητα δεν είναι αναγκαίες. Σε μερικές χώρες μέχρι και το 33% των ακτινογραφιών θώρακος που γίνονται δεν χρειάζονται.

Παράλληλα υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ασθενών που ζητούν να γίνονται ακτινογραφίες, χωρίς να έχουν ιατρική γνωμάτευση για την αναγκαιότητα μιας τέτοιας εξέτασης. Συνολικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μια αύξηση του αριθμού των ακτινογραφιών, της τάξης του 20%.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει παρουσιαστεί μια νέα κατάσταση που άρχισε να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Πρόκειται για τη διεξαγωγή αξονικής τομογραφίας σε όλο το σώμα, με ετήσιο ρυθμό, για την ανίχνευση κάποιου καρκίνου που πιθανόν να υπάρχει κάπου στο σώμα.

Πολλοί άνθρωποι, πηγαίνουν από μόνοι τους σε κέντρα για να κάνουν μια τέτοια αξονική τομογραφία. Η αναγκαιότητα και η αξία μιας τέτοιας εξέτασης για ανίχνευση του καρκίνου δεν έχει τεκμηριωθεί και δεν συνίσταται.

Εντούτοις, έχει επικρατήσει η εντύπωση ότι αυτό είναι χρήσιμο και όλο και περισσότεροι άνθρωποι κάνουν με δική τους πρωτοβουλία μια τέτοια εξέταση, πληρώνοντας σημαντικά ποσά.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία την οποία δέχονται οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία (13 milliSieverts), είναι 500 φορές μεγαλύτερη από αυτή που λαμβάνουν όταν κάνουν μια κανονική ακτινογραφία και 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που δέχονται όταν κάνουν μαστογραφία. Η ακτινοβολία που δέχεται ένας ασθενής που υποβάλλεται σε ολόσωμη αξονική τομογραφία, ισοδυναμεί με τη δόση που δέχτηκαν οι κάτοικοι της Χιροσίμα και Ναγκασάκι που βρίσκονταν 2.4 χιλιόμετρα από το σημείο που είχαν εκραγεί οι ατομικές βόμβες που ρίχθηκαν στην Ιαπωνία κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι στις αρνητικές συνέπειες της ακτινοβολίας που δέχονται όταν υποβάλλονται σε ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία. Επειδή έχουν μεγαλύτερο αριθμό κυττάρων που πολλαπλασιάζονται, το DNA τους έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί διάφορες αλλοιώσεις που είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε καρκίνο.

Σύμφωνα με έρευνα ορόσημο που έγινε το 1981, περίπου 0,5% των θανάτων λόγω καρκίνου, οφείλονταν σε ακτινοβολία που έλαβαν οι ασθενείς για ιατρικούς διαγνωστικούς λόγους.

Σήμερα, νέες έρευνες που έγιναν σε 15 χώρες από γιατρούς του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δείχνουν ότι οι θάνατοι από καρκίνους λόγω ακτινοβολίας για ιατρικούς διαγνωστικούς λόγους έχουν αυξηθεί. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 0,6% του συνόλου των θανάτων λόγω καρκίνου, στις Ηνωμένες Πολιτείες στο 0,9% ενώ στην Ιαπωνία ανέρχεται στο 3,2 %.

Κατά τη γνώμη μας, η ακτινογραφία και η αξονική τομογραφία πρέπει να γίνονται με πολύ φειδώ και μόνο μετά από προσεκτική αξιολόγηση από το γιατρό. Οι εξετάσεις που γίνονται με τη βοήθεια της ιονίζουσας ακτινοβολίας πρέπει να γίνονται μόνο όταν είναι απόλυτα αναγκαίες. Οι γιατροί θα πρέπει να συνυπολογίζουν τα υπέρ και τα κατά για τον κάθε ασθενή, λαμβάνοντας επίσης υπ' όψη πόσες ακτινογραφίες και αξονικές τομογραφίες έχει κάνει στο παρελθόν ο ασθενής. Οι εξετάσεις όταν γίνονται κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, έχουν θετικά αποτελέσματα για τους ασθενείς και οι κίνδυνοι είναι πολύ λιγότεροι από τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν.

Σε περιπτώσεις που είναι δυνατόν, πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο χρήσης άλλων εξετάσεων όπως για παράδειγμα το υπερηχογράφημα ή η μαγνητική τομογραφία (MRI) που δεν βασίζονται την ιονίζουσα ακτινοβολία.